BUNKER HAKKINDA
“Bunker” gemilerin kömürle çalıştığı dönemden kalma ve halen kullanılmakta olan bir terim. Eski anlamının kömürlerin saklandığı ambar olması nedeniyle günümüzde gemi yakıtları bunker, yakıt ikmali de bunkering olarak adlandırılıyor.
Yakıtlar katı, sıvı, gaz ve nükleer yakıtlar olarak başlıca 4 gruba ayrılıyor. Günümüz dizel motorlarında ve buhar kazanlarında ham petrolden elde edilen sıvı yakıtlar kullanılıyor. Bu yakıtlar fuel oil, dizel oil ve nadir olarak da bu iki yakıtın karıştırılmasıyla elde edilen blend oil’dir.
Diesel Oil, ham petrolün damıtılması sırasında 200-300ºC kaynama aralığında alınan ana ürün olup, diesel motorlarda kullanılıyor. Ham petrolün damıtılması ile elde edilen fuel oil, rafinerilerde damıtma kulesi denilen çelik silindir içinde üretiliyor. Damıtma için ham petrol ısıtılarak kuleye sevk ediliyor ve bünyesindeki hidrokarbonlar çeşitlerine göre ayrılıyor. Farklı yapıdaki hidrokarbonlar, damıtma kulesinin farklı bölümlerinden alınıyor. Kulenin en altında 380ºC’ye kadar kaynamayan ağır bakiye toplanıyor. Bu bakiyenin çeşitli şekillerde harmanlanmasından, farklı viskozitelerde ağır yakıt veya fuel oil adı verilen yeni ürünler elde ediliyor.
Gemi işletme giderlerinin büyük bir kısmını yakıt giderleri oluşturduğu için hem gemi makinelerinin performansı hem de çıkabilecek problemlerin getireceği yüksek maliyetler, yakıtlar için belirlenmiş standartlara uyulmasını gerektiriyor. Makinenin özelliklerine göre, makine üreticilerinin belirttiği yakıtları almak performans ve arızalar açısından büyük önem taşıyor.
Yakıt Standartları
Yakıt Standartlarının Tarihi Gelişimi
Fuel oil’in en önemli özelliği viskozite olmasına karşın, diğer özellikler olmaksızın tek başına bir anlam ifade etmiyor. 1973 yılındaki petrol krizinde, 1 varil ham petrolün fiyatının 40 doların üzerine çıkması, işletmeci ve gemi şirketlerini distile yakıtların yerine daha ucuz yakıt arayışına itti. Ardından pahalı dizel oil yerine, viskoz ve kükürt oranları yüksek fakat ucuz fuel oil kullanılmaya başlandı. Bu yakıtların kaliteli olmayanlarının kullanımı sonucunda, gemideki makineler büyük oranda etkilendi. Tüm bunlar, gemi dizel yakıtları konusunda birtakım standartların oluşturulmasını gerektirdi.
Denizcilik şirketlerinin teknik departmanları için kötü yakıtların makineler üzerindeki etkileri bir kat daha önem kazandı ve gemilere yakıt seçimi konusuna daha fazla özen gösterildi. Denizcilik sektöründe yakıt siparişi verilirken sadece viskozite değerinin yeterli olmadığı, yakıtın diğer özelliklerinin de önemli olduğu anlaşıldı. ISO çalışma grubu tüm draft speklerini tamamlayarak 1987 yılında deniz yakıtları için ilk uluslararası yakıt standardını yayınladı
ISO 8217’nin son revizyonu 2005’de yayınlandı. Şuanda birçok yakıt alıcısı yakıtını ISO 8217 2005 standartlarına göre sipariş ediyor.
Standartlara Uygun İsim ve Kısaltmalar
Ağır Fuel Oil/ ‘Bunker Fuel Oil/ Marine Fuel Oil
Bazı üretici firmalar artık yakıtları, Bunker C adına ek olarak ‘Ağır Fuel Oil’ ‘Bunker Fuel Oil’ ve ‘Marine Fuel Oil’ şeklinde isimlendiriyor. Bu yakıtlar yüksek viskoziteli olup, dünyanın birçok yerinde çok ucuza satılıyor.
Orta Fuel Oil
Bazen ucuz yakıtlardan daha düşük viskoziteli yakıtlar da bulunuyor. Bunlara ‘Intermediate Fuel’ veya ‘Orta Fuel Oil’ adları veriliyor.
Hafif Fuel Oil
Üretici firmalar ‘Light Fuel Oil’ veya ‘Hafif Fuel Oil’ isimlerini de kullanıyor. Hafif fuel oil’ler 50ºC’deki maksimum viskoziteleri ile belirtiliyor. Örnek olarak IFO 180, maksimum viskozitesi 50ºC’de 180 cSt olan yakıt olarak algılanıyor.
Artık anlamında ‘R’
ISO standartlarında belirtilen yakıt terimlerinden olan RM, yakıtın iyilik derecesini veriyor. Burada ‘R’ artık anlamına gelen ‘Residue’ kelimesini temsil ediyor. Örnek olarak RMC10, viskozitesi 100ºC’de 10 cSt olan artık yakıt anlamına geliyor. Bu durum diğer standartlar için de geçerli.
Distile anlamında ‘D’
ISO ve diğer standartlar da geçen ‘D’ harfi distile anlamına geliyor. Örnek olarak DMX, DMA, DMB ve DMC …
DMX: Bu yakıt yüksek uçuculukta bir damıtma ürünü olup, devir sayısı 1200 rpm ve daha yukarı olan yüksek ve süper yüksek devirli dizel makinelerde kullanılıyor. Bu yakıtlar genelde gemide emercensi makinelerde kullanılıyor.
DMA: Orta uçuculukta, parlak ve temiz bir damıtma ürünü olan bu yakıt, genel olarak ‘Marine Gas Oil’ olarak isimlendiriliyor.
DMB: Alçak uçuculukta bir damıtma ürünü olup, DMA’ya benzerlik gösteriyor fakat az miktarda artık yakıt içerdiğinden siyah renkli bir görüntü sergiliyor.
DMC: DMB’den daha çok oranda artık yakıt içeren DMC, diğerlerine göre daha çok karbon artığı, tortu miktarı, alüminyum + silikon ve vanadyum miktarı kapsıyor.